Kielegats Taole Instituut – Poaters Terrepetijn en Sjaggerijn

In Meemôôriejam KTI, ut Kielegats Taole Instituut: dun Paoters Terrepetijn en Sjaggerijn

‘Ier kende vinde wa vinde over dun wijlen Bredaose Les van dun Paoters Terrepetijn en Sjaggerijn.

---

Bredaos Leesplangeske

wier tot 2016 nog gebrukt as plees-mets in wijle dun Kloostertaverne (kond’ok lekker eete meej dun karreneval)

---

-K staoj nog in duploow, áánders ging ‘k lieneejaol rektaol naor’uis.
Of: IJ’ad zun geejnietaoliejen’in ‘aore trouwring laote graovere.

-Moesse zullie in ut pliesiekot, omdasse waore wisse batse meej die brakke van de Gasjes? Neeje, z’adde knok g’ad meej die gaste van de Gáámpel.

-De pliesie ‘eejt op ut Ginnekemartje unnen naoktlôôper in zun kraog gegrepe g’ad.

-Ut Bredaos Mannekoor ‘eejd’un binnefietkussert gegeve g’ad vor d’ove kinderkes in Táánseniejao.

-As de mèènsen’erreges aon beginne, bevobbelt aon un’uisdier, motte z’ut ok afmaoke!

-Gisteremorregen’ist’er un tweej pussôôns Sjesnao neergestort op un begraofplaots bij Merelsedreef. De Belgiese reddingswerrekers’ebbe tot nouw toe 635 lichaome kenne berrege.

-Bij’ut naor bed gaon leej dun’Arrie zun valse táánders, zun steunzôôle, zun glaozig’ôôg, zun g’oor’apperaot, zunnen’outere pôôt, zunnem bril meej sjempotglaoze en zun kuttaklèènze op ut nachkasje. ‘Ge kun vetaon beter zelluf op ut nachkasje gaon legge’, zeej zullie Mien.

-Isser un áánder woord voor sienoowniem? Bende benukt!

---

‘Oe zedde da?

Gewoon Nederlands	Noord-Brabant’s	Bredaos
Zou u aub nog eens willen herhalen wat u zojuist gezegd hebt?	Wa?	Wazeedegij?
Pardon. Ik heb het niet goed verstaan. Wilt u dat herhalen?	Welluk?	Zeggut Nogges?
U zegt wel veel, maar er is niet veel de moeite waard.	Wènne Kwèèk	Wa’nne flauwe kul
Zou ik van u een verklaring kunnen krijgen over de achtergronden?	Wörrum?	Oezitta?
Zou u dat niet meer willen herhalen?	Bakkes!	Auw’doewe mond mar
Hier is sprake van een zekere mate van breedsprakigheid	Wa’n gezanik	Wa’dun gezever
U moet ons niet voor de voeten lopen	Gö’s ötteweeg	Gages uit de weeg
Ik moet wat u daar zegt als volstrekte onzin bestempelen	Wè’nne klets	Wan’geouwoer
We zullen hem eens laten weten dat we niet tevreden zijn	Naait’er op	We zumme’m es opnaaien
Daar zult u op generlei wijze achter kunnen komen	Witte tonnie	Da komde nie aan de weet
Waarom hebt u toch altijd zoveel bezwaren?	Wè’n pruttelkont	Wa bende toch unne zever
Wij zijn zeer ontstemd over deze gang van zaken	’t is schaand	Me zijn goed kaot
Deze gang van zaken blijft niet zonder consequenties	Ge zult ’t begaoien	Nou edded begaait
Ik zou als ik u was niet meer op deze zaak terugkomen	Houw ouwe meulen!	Auw’doewe mond mar
Ik wil aandringen op een spoedige afhandeling van deze zaak	Affeseert is wa!	Schiet is un end op!
Bent u daar toevalligerwijze van op de hoogte ?	Witte gei’t?	Witte gij da?
Is er iemand die mij meer kan vertellen over deze persoon?	Kent iemens dieje mens?	Kende gij de dieje?
Op zo’n groot bedrag kan zo’n kleine bijdrage geen erg groot verschil maken	Dè beschiet ‘r nie aon	Wa mak tannouw uit?
Ik hoop dat u zich tot het uiterste zult inspannen	Peert ‘r tegenaon	Ge naait’r mar es flink op
Volgens mij is hij geen deskundige hierin	Hij hèt ‘r gin weet af	IJ eet’r ginne weet van
Dat is geheel in overeenstemming met mijn wensen	Krèk wa’k wou	Da’s sjuust wa’k wou
Zijn voorstel heeft bij nader inzien niets om het lijf	’t is zeik op unne riek	ut stelt gin hol voor

---

En verder zeggen we in Breda voor:

Wij willen u graag even laten weten dat we aangekomen zijn.	Volluk!
We zullen hem eens corrigeren.	Me zumme_um ut jak es uitwasse
Zij zijn verliefd.	t is krul-aon
Hij leeft boven zijn stand.	IJ kan van zen_iele nie kakke
De boel opruimen	Klaranzie maken
Geluk hebben (bv met kaarten)	Onzelieveneer is mee zun slore
Iemand met een criminele inslag	Dur lopt unne kwaaien draad deur
Hij is snel aangebrand	Hij is erg kort in de kar
Nu zullen we het krijgen….	Nou gao’t schôônder
Wat is het hier een janboel	Wattis’ut toch un_uisouwe
Denk je dat jouw hond mij zal bijten als ik hem aai?	Bettie akkumaai?
Nou het beste en tot ziens maar weer.	Houdoe (‘eej)!

---

Hinteliegèènsietest

Vor te kijken’of g’ut witteschappeluk nivoow van deez’Bredaose Les nog wel ken volge. Ellek goej háántwoord gifd’èèn punt. Op ut’end van de test kende zelluf uitrekene ‘oew’ôôg oew’iekuuw’s.

1. Wat’oord’in deez’rijke nie t’uis?
kenoarie – vertielsláángeske – pappagaoj – kakketoe – kaauw

2. Wad’oord’in deez’ rijke nie t’uis?
‘ôôgen’oed – hijsmuts – surrufpláánk – mijter – kelotje

3. Wat’oord’in deez’ rijke nie t’uis?
zjeejniejoal – zjeejnietaolieje – zjeejniesoldoat – bráándladder

4. Wad’oord’in deez’ rijke nie t’uis?
mellukboer – groentemboer – klaovereboer – kolemboer

5. Wad’oord’in deez’ rijke nie t’uis?
aovutete – hochtendkráánt – hochtendjas – hochtendplas

6. Dun Tiest zit in un kefeejke en’eet mar zeuve gulden’in zunne zak. Un pilske kos tweej gulde! ‘Oeveul rondjes gift dun Tiest?

7. ‘Ôônzen ‘Erreman kopt altij vor tien gulde beziene vor zunne Sjeeveroowlet. Per 1 maort wor de beziene tien pesent duurder. ‘Oeveul gaod’ôônzen’erreman vetaon meej tenke betaole?

8. ‘Oeveul gaoturs’eet’un stopketakt dèènkte?

9. ‘Oeveul meejgabijt ‘eed’unne lôôpsen’ond?

10. ‘Oeveul ‘Teejs’ zitte dur in Benáánza?

11. ‘Oeveul weegd’un vliegmesjien meej tien ton kenoaries?

12. ‘Oever ken unnen’ond ut Masbos inrenne?

13. Dur is bráánd in ut Ginneke en dur waojd’un zuidewind. Ik wôôn zelluf in Traaje en ‘kruuk rôôk! Woar kom da vedaon dèènkte?

14. ‘Oe komme tweej rôôdbosjes aon dezellufde kleur?

15. Ôônze Sjonnie mot unnen busselm meej’out van duuzend kilow hom’ôôg’ijsen’aon un ketrolleke. Sjonnie weeg zelluf zowad’onderd kiloow. ‘Oe dikkels mot Sjonnie trekke?

---

Háántwoorde van de Hinteliegèènsietest

1. Kenaorie
Un kenoarie is geel en die kende ááfbráánde, en de rest nie!

2. Hijsmuts
Diej’edde nie op bij ut surreve…

3. Zjeenietaolieje
Die ken de tenminste in oewe ring loate grevere!

4. Koleboer
Das dun’èènigste die nie ken koarte….!

5. Hochtendplas
Daovor mott’altij s’nachs oew’nest uit.

6. Ginèèn
Dun Tiest is g’éélont’ouwer

7. Dawittemenie!
Ôônzen’Erreman is zunne pinkoowde vegete!

8. Vier
Ge mot de schroefgaoters ok meejtelle!

9. Ginnenèène
Ôônze lôôpsen’ond ‘eet gin táánders mir in zun bakkes!

10. Minstens 48
Ge mottut blèère: Tatteretatteretatteretattaretatte…………! Vedders angtetervenaf ‘oe vaok of g’ut zingt.

11. Dawittemenoknie!
As de kenoaries vliege weeg’ut vliegmesjien veul weiniger asda ze nie vliege….!

12. Tottaon ut midde…
Daonoa rent’ie dur wir uit!

13. Ut Suikerfebriek
Woar g’ok ben …., die ruukt’altij!

14. Da wit niemáánd
T’áángtervenaf ‘oe lang daz’ange….

15. Tien keer….
Detuurluk! Dabegreptochiedereéén

---

Puntetelling

1-5 punte:
Ge bend’un scháánd vor ut KTL (Kielegats Taole Instetuut). Ge ken beter nie mir noar de Breaose Les komme, wáánt alle moejten’is aon jouw nie besteed! Ge wor aongeraoje bijlesse te neme bij de Paoters. Bijlesbijdraoge is’afáánkeluk van geslecht en uiturluk.

5-10 punte:
Ge ben zekers unnen ‘interessáánte leerling vor ôôns, wáánt ge mot nog verrekkes veul lere!

10-15 punte:
Ge mag blijve! Perschient kende de Paoters zellufs’ellepen’as PeejIejOow (Paoter-in-opleiding)

meer as 15:
Ge ben zjeejniejaol of ‘arstikke bezope! Èèn ding is zeker: Telle kende van gin káánte!

---

Quoted from: De Paoters Terrepetijn OW en Sjaggerijn OH, Tweej Kul..;, Awir un Bredaos Lesboekske, Deel 2 van de Kurzus Bredaos, Breda, 1996, Kielegats Taole Instetuut, ISBN 90-9009260-9, 104 pp. ., p. 62 & 90

---